"Wichrowe wzgórza" Emily Brontë

Jestem najwierniejszą z fanek sióstr Brontë. Jak nie cierpię Jane Austen i jej bez - emocjonalnego budowania fabuły, tak uwielbię bezgranicznie siostrzyczki. Dlatego też cieszę się, że miałam okazję przeczytać tłumaczenie pozbawione cenzury. Choć Emily napisała tylko jedną książkę, to niezwykle wartościową i w pewien sposób głębszą od innych.

Rzecz ma miejsce na odludziu, pośród wichrowych wzgórz, gdzie mieszkają ludzie z równie chmurnymi i gwałtownymi charakterami, co to niespokojne miejsce. Ich żywoty naznaczone są cierpieniem i bólem, przez co już do śmierci będą miotać się między skrajnymi emocjami. A jeśli bóg pozwoli to bohaterowie, po tym jak legną w grobie, wciąż będą się miotać i nienawidzić. Nie chcę zdradzać fabuły powieści, głównie z uwagi na to, że pewnie i tak większość ją zna, a do tego jeśli nie znają to poznawanie jest samą przyjemnością. Bolesną i trudną, ale wciąż przyjemnością.

Heathcliff to postać niezwykła. Teoretycznie jest tylko sierotą, przygarniętą przez dobrych ludzi, ale w rzeczywistości często powtarzana jest, że jest raczej istotą z innego, złego, podziemnego świata. Po co przybył? Czy to przypadek czy wyższy plan? Czy to syn samego diabła? Nie uzyskamy odpowiedzi na te pytania, ale możemy pochylić się nad analizą Heathcliffa i Cathy, która wykracza poza to, co akceptowane przez społeczeństwo, ale tez wykracza poza to, co rozumne. Więź, która łączy tych dwoje jest mistycznym połączeniem dwóch połówek. Ale czy kobieta jest przeznaczona jedynie Heathcliffowi? Nie wydaje mi się. Patrząc na Cathy można uznać, że stworzona jest z dwóch przeciwstawnych osobowości, które to wzajemnie się wykluczają, przez co doprowadzają do tragedii. Cathy będzie nieszczęśliwa z Lintonem, ale równie nieukojona byłaby z Heathcliffem. Ona pragnie wszystkiego. Heathcliff także. I tutaj leży dramat. Jak powiedziałam więź tych dwojga wykracza poza sferę widzialną, sytuując się w miejscu, które należy do nieskończoności. Heathcliff bezcześci grób ukochanej, by na nią popatrzeć, uwierzyć, że spotkają się dopiero „kiedyś”.

Warto przypomnieć, że Emily Brontë to poetka. Dlatego też używa adekwatnego do swojego zajęcia języka, uzupełniając go jednocześnie wulgarnymi wyrażeniami i gwarą, co uwidoczniło dopiero tłumaczenie Pana Piotra Grzesika. Nie dziwię się, że gdy „Wichrowe wzgórza” zostały napisane wywołały fale sprzeciwu, będąc oskarżane o epatowanie agresją i brutalnością. Aktualnie to tak nie bulwersuje, choć rzeczywiście w połączeniu z mnogością środków stylistycznych, opisujących choćby wrzosowiska, to brutalizm języka uwypukla się. Pisarka także używa wielu metafor nic, co mówi, nie można odbierać wprost i operuje symboliką, zrozumiałą bądź nie – po prostu wieloznaczną i zapewne każdy będzie miał własną interpretacje tej książki.

Dlatego też, mimo że cenie na równi „Jane Eyre” i „Wichrowe wzgórza” to dla mnie ta druga powieść plasuje się o klasę wyżej. Przede wszystkim dlatego, że „Jane Eyre” jest prosta w odbiorze. To osobisty dramat Jane i zrozumie go każdy. Biorąc pod uwagę osobiste doświadczenia Charlotte to szczególnie współczuję ówczesnym guwernantkom. Jednak „Wichrowe wzgórza”… To coś niebywałego. Wykraczającego poza romans. Poza mężczyznę i kobietę. Jak napisała Virginia Woolfe w „Jane Eyre i Wichrowych wzgórzach” to Emily: „Widziała świat rozdarty, pogrążony w gigantycznym chaosie, i czuła w sobie siłę, aby go scalić w książce”.

Co do posłowia to nie interpretacja autora jest fascynująca, jaką choć nie z każdym aspektem się zgadzam.  Ale to nie jest czas, ani miejsce. Zapraszam tłumacza na kawę, podczas której będziemy mogli sobie podyskutować, dlaczego uważam jego analizę za nazbyt wydumaną.

Wszystko, co miałam powiedzieć to powiedziałam. Nikogo nie zamierzam namawiać, gdyż sądzę, że to byłoby bezowocne, a ponadto skutkowałoby licznymi negatywnymi ocenami tejże książki. A jest zbyt wieloznaczna, zbyt głęboka i natchniona, by podsumować ją krótkim słowem – romansidło. Jak opisuje siostrę Charlotte, była taka uduchowiona i wyalienowana, że nie mogła napisać pospolitego romansidła. Emily spędzała całe popołudnia na wrzosowiskach, rozkoszując się swoimi rejonami, a jej dusza mogła być wolna i poszukiwać tego, czego potrzebuje. Całe jej życie było czymś odległym, niepospolitym, natchnionym. Chciałam zaprezentować, jak widzę tę powieść, jaka jest dla mnie poetycka, zbudowana lirycznym wręcz językiem. Aż żałuję, że Emily Brontë napisała tylko jedną powieść. 

Wydawnictwo MG